“Het vermogen kritiek en frustratie op een ontspannen, constructieve manier te ontvangen, is een teken van volwassenheid. Een volwassen mens is daartoe in staat omdat hij in de werkelijkheid is. Hij verwacht niet het onmogelijke van zichzelf en daarom accepteert hij zichzelf als een integer en aardig iemand, zonder volmaakt te hoeven zijn.
Daarom weet hij dat kritiek hem niet slecht en verkeerd maakt.”
Uit padwerklezing 90: Moraliseren; dramatiseren; onvervulde behoeften
Hoe geringer het incasseringsvermogen van het innerlijke kind, hoe meer het iedere kritische opmerking als een groot gevaar beschouwt, want kritiek activeert bestaande pijn van het waandenkbeeld niet goed genoeg te zijn. De manier waarop dit onvolwassen aspect met kritiek omgaat, is afhankelijk van zijn angstige, trotse en eigenzinnige verdediging tegen die pijn. Uit angst voor die pijn bouwt het een ondoordringbare muur tussen zichzelf en anderen. Het is deze verdedigende houding ten opzichte van kritiek die het leed veroorzaakt en niet de kritiek zelf. De persoonlijkheid met een agressieve verdediging geeft kritiek om de ander te vernederen en zichzelf daardoor beter te voelen, maar kan zelf moeilijk kritiek ontvangen. De onderdanige persoonlijkheid wil door iedereen aardig gevonden worden en vreest de pijn van het ontvangen èn geven van kritiek. Deze verdedigingen verhinderen lief te hebben, uit te reiken en risico’s te nemen, waardoor we onbewust geloven dat we kritiek verdienen en daarom op bewust niveau bang voor kritiek zijn. Wanneer we deze houding onder ogen zien, dan zullen we op een volwassen manier kritiek kunnen ontvangen en dat werkt verzachtend op de ziel. In deze workshop zullen we met een liefdevolle nieuwsgierigheid een aantal fundamentele stappen naar volwassen omgaan met kritiek onderzoeken.
Je zelfrespect versterken
In de mate waarin we emotioneel afhankelijk zijn en eigenwaarde en zelfrespect door de buitenwereld laten bepalen, hebben we de neiging tot dramatiseren. We worden erg vrolijk van een compliment en depressief van een kritische opmerking. We zijn streng en onverdraagzaam naar personen door wie we ons echt of ingebeeld bekritiseerd voelen. En als we onverdraagzaam naar anderen zijn, dan zijn we precies zo naar onszelf. Innerlijk is er geen evenwicht omdat we, door deze schijnwaarden te volgen, twijfelen aan onze integriteit en onze ware identiteit niet beseffen.
Ieder teken van afkeuring raakt een snaar in je omdat iets diep in je weet dat – hoe ongegrond de kritiek ook mag zijn – jij je gebrek aan moed om het kind in je te helpen volwassen te worden bekritiseert. Naarmate jij je meer op dit rijpingsproces richt en daardoor alle negatieve kanten van het kind kwijtraakt, win je aan kracht, aan zekerheid en aan heldere realistische concepten waardoor jij jezelf diep kunt vertrouwen. Door aan zelfrespect te winnen word je steeds minder afhankelijk van waardering van anderen.(Uit padwerklezing 71)
Je verdediging loslaten
De misvatting dat bekritiseerd worden een gevaarlijke situatie is – waartegen we ons constant moeten verdedigen – verhindert het ervaren van gevoelens, de mogelijkheid redelijk te denken, waar te nemen, te communiceren, uit te reiken, creatief te zijn en lief te hebben. We verdedigen ons tegen kritiek omdat die iets onthult wat we niet onder ogen willen zien of omdat we geloven dat als de waarheid uitkomt we geen liefde en respect verdienen. Deze angst is onterecht, zelfs als de kritiek terecht zou zijn. Er kan ons niets gebeuren, we zijn niet in gevaar.
Terechte of onterechte kritiek kan je niet echt schaden, tenzij je denkt dat je geen liefde en respect verdient als men iets vindt wat kritiek behoeft. Het doet je geen kwaad om er rustig naar te kijken. Je verdediging ertegen doet je kwaad. De leugen zelf of een verkeerde oordeel kan je nooit schaden. En hoe minder je in verdediging bent, hoe beter je in staat zult zijn een regelrechte leugen of een misverstand recht te zetten.(Uit padwerklezing 101)
Eerlijk zijn naar jezelf
Eerlijk zijn betekent onvolwassen neigingen onder ogen zien zoals onderdanigheid om de schijnbehoefte van goedkeuring krijgen af te dwingen, het trotse schijnverlangen om beter te zijn dan anderen door indruk te maken of een schijnonafhankelijkheid bewijzen door te rebelleren. Door deze eerlijke houding zien we de waanzin van die schijnbehoeften en laten we ze los, omdat we beseffen dat vervulling nooit van buitenaf komt en alleen innerlijk gevonden kan worden. Dan voelen we ons ècht krachtig en onafhankelijk, zijn we in staat voor onszelf op te komen, rustig kritiek te ontvangen en die kritiek op waarheid te onderzoeken.
De werkelijke manier om voor jezelf op te komen – en daar hoort ook het risico bij kritiek te krijgen – leidt tot een open geest, waarbij jij het je kunt veroorloven echt naar anderen te luisteren en oprecht in overweging te nemen wat ze zeggen met maar één vraag in je achterhoofd: “Is dit de waarheid? Zou het voor mij waar kunnen zijn?”(Uit padwerklezing 179)
